دسته: نقدهای جمعه
-
امانوئل کانت – نسخهی ۲۰۲۵
دربارهی یک کتاب و یک جستار جستارهای آدام کرش[۱] همیشه خواندنیست. متن اخیرش در نیویورکر اگر یک خاصیت داشته باشد اشاره به این واقعیت است که ادعایی قدیمی مبنی بر آنکه مردمِ شهرِ کونیگسبرگ[۲] ساعتهاشان را با عبور و مرورِ امانوئل کانت تنظیم میکردند بیش ازآنکه ارتباطی با انضباطِ فیلسوفِ مشهور داشتهباشد نتیجهی وقتشناسیِ…
-
عجیبتر از داستان
کتابی دربارهی برخی از درخشانترین آفریدههای فرهنگِ بشری در قلمروی ادبیات را با چه عبارتی میتوان آغاز کرد؟ نویسنده که نزدیک به سهدهه کارش مرورِ آثار کلاسیک ادبی بوده انتخابِ آسانی نداشته، اما تمامیِ آن نامهای بزرگ را کنار مینهد تا در نهایت سپیدیِ صفحهی نخست را به یک جمله از گی دیبور -فیلسوف، منتقد…
-
فروید، بر روی کاناپه
هجدهساله بودم و ترمِ نخست مدرسهی هنرهای نمایشی که یکی از همکلاسیها به اولین قرارِ عاشقانه دعوتام کرد. همان اولِ کار پرسید «این درست است که از بستگانِ …، یعنی درواقع پدرِ پدربزرگت؟ با صدای آهسته گفتم: زیگموند فروید. پرسید: «جهتِ یادآوری، شهرتاش برای چه بود؟» کمی با تردید به هم نگاه کردیم، چیزی به…
-
روشنگری
سال ۲۰۱۹ و به میزبانیِ دانشگاه ادینبرو پانزدهمین کنگرهی جهانیِ «روشنگری» برگزار شد. ۱۷۰۰ نفر از نقاطِ مختلف جهان گردهم آمده بودند، چه ۱۷۰۰نفری! کلکسیونی قابلتوجه از فیلسوفان و اساتید دانشگاه و نویسندگان و مورخانی جهانی. روز دوم، یک نفر -دستکم در ذهنِ خودش- تصور کرد وضعیت چیزیست شبیه به ۱ (که خودش بود) در…
-
نوستالژیا
موضوعِ رسالهی دکترای دانشجویی سوئیسی در ژوئن ۱۶۸۸ پدیدهای بود عجیب، بدونِ تعریفی روشن و حتی عنوان. خودش دستبهکار شد و از دو ریشهی یونانی Nostos به معنای بازگشت به وطن و Algos به معنای رنج و اندوه ترکیبِ نوستالژیا (Nostalgia) را ساخت و آنرا «احوالِ اندوهبارِ ناشی از آرزوی بازگشت به وطن» توصیف کرد. یوهانس هوفر در نخستین بخشهای…
-
مالیخولیا، اندوهِ عمیق، یا بینظمی در سیستمِ اضطراب
با ظهورِ شیوههای نوینِ مطالعهی مغز و شناختِ کارکردِ الکتروشیمیاییِ آن در نیمهی دومِ قرنِ بیستم، بدیهی بود که درمانِ افسردگی هم دچار دگرگونی شود، که شد. چنددهه بعد و با افزایشِ آمارِ مبتلایان به افسردگی و بهبودنیافتنِ بسیاری از آنها که سالها و گاه دههها به تمامِ شیوههای درمانی تن داده بودند، انتظار میرفت…
-
جهانِ واقعیِ خاطرات
بدونِ سابقهی بیماریِ روانی و در نهایت سلامت دورانِ بارداری را گذراند و بدونِ هیچ مشکلی پسرِ سالمی به دنیا آورد اما چند روز پس از تولدِ بچه و بازگشت به خانه، دچار نوعی روانپریشیِ پس از زایمان شد که کارش را به کلینیکِ روانپزشکی کشاند. پریشانحواس، سردرگم و مضطرب بود بدون کوچکترین توجهی به…
-
اندیشیدن با ماشین
کتاب تازه منتشرشدهای از انتشارات دانشگاه شیکاگو (نوشتهی دیوید بِیتس، استاد دانشگاه کالیفرنیا) نگاهِ نسبتا متفاوت و بدیعیست به داغترین موضوعِ این سالها: هوش مصنوعی و هوش طبیعی. اگرچه نویسنده با مروری بر ایدههای دکارت، هابز، اسپینوزا، کانت و لایبنیتز به کیفیتِ فلسفیِ بحث و با نگاهی به بابِج، لاولِیس، داروین و دیگران بر غنای…
-
اخلاقیاتِ فاجعه
خوبزیستن در زمانهی فجایع کتابِ تازهی تراویس ریدر[۱] -استاد دانشگاه جانز هاپکینز- بحثیست دربارهی چگونگی مواجهه با تصمیمات دشوار اخلاقی در جهانِ پیچیدهی امروز. پسزمینهی حرفاش این است: حوالیِ سال ۱۸۰۰ میلادی جمعیت کرهی زمین یک میلیارد نفر بود؛ پخش در چندین قاره بدونِ ارتباطاتی عمده و آسان میان مردمانِ هر نقطهی جهان. با…
-
تاریخچهی تحولات پیش از تحولِ بزرگ
عادت کردهایم تاریخِ علمِ مدرن را همیشه با محوریتِ قرن هفدهم و نامهای بزرگ بخوانیم: بیکن، دکارت، نیوتن، لایبنیتز، کپلر، بویل و دیگران. اما واقعیت این است که هر رویدادی پسزمینهای دارد و هر آدمی که چیزی کشف کرد، آفرید یا مسبب نقطهعطفی شد به چیزهایی تکیه داشت که پیشینیان بهجاگذاشته بودند. تاریخِ دراماتیکِ موردِ…
asadr.info 