مشاهدات
کارشناس امور جنسی که جهان را تغییر داد
پال بلوم -روان‌شناس مشهور و استاد دانشگاه ییل- در مقاله‌ای در وال‌ستریت ژورنال نوشت که اگرچه بسیاری از آراء فروید به درستی از اعتبار افتاده‌اند و برخی عقایدش اسباب شرمساری‌ست باید او را هم‌چنان جدی گرفت و آثارش را خواند. پیش از آن‌که فهرست دلایل‌اش در شرح اهمیت فروید را بشمارد، با لحنی گله‌مند ادعا میکند:…
سرنوشتِ کاساندرا
(منتشر شده در مجله بارو – شماره‌ی نهم) آشکارکردن صادقانه‌ی عقاید و باورهای خویش در تمام ادوار تاریخ بشر هزینه داشته، گاه کم و گاه زیاد و البته نه در شکل و شیوه‌ای مشابه. روزگاری متداول بود به اتهام داشتن یا نداشتنِ یک عقیده، سر از تن فرد جدا کنند و وجدان جامعه هم…
اصطلاح‌طلبی، خوشگلی، توصیه‌های روان‌کاو و روزی که شب است
در دیالوگی از فیلم مَنهَتن، زن (مریل همینگوی) میگوید: «وقتی باهام ازدواج کردی از گذشتم خبر داشتی» و مرد (وودی آلن) جواب می‌دهد «آره اتفاقا روان‌کاوم بهم هشدار داده‌بود منتها خیلی خوشگل بودی، منم یه روان‌کاو دیگه پیدا کردم». بحث در این‌باره که تمایز عقل و احساس چیست و کدام‌یک در لحظه‌ی تصمیم‌گیری تاچه‌اندازه رشته‌ی…
سانسورزدگی و چیزهایی که فکر می‌کنیم می‌دانیم
در مقدمه‌ی رمانِ کم‌نظیر رگتایم -اثر ادگار لورنس دکتروف با ترجمه‌ی نجف دریابندری- مترجم اعتراف میکند به حکم ضرورت حدود ده‌خطی حذف شده و در ادامه در جمله‌ای حقیقتا جالب می‌نویسد «حذفِ ناگزیر این چند سطر به روال داستان صدمه‌ای نمی‌زند، اما مترجم از این بابت متاسف است». جمله‌ی مختصر و مفیدِ مترجم، قلب یکی…
من آدم مهمی‌ام
فوریه ۱۹۵۹ برتراند راسل تقریبا هشتاد و هفت ساله بود. اعتبار و شهرت اجتماعی و علمی‌اش در آن روزگار نیازی به تاکید ندارد. در همان ایام و چند باری در برخی نشریات انگلیسی او را که عموما با عنوان لرد راسل شناخته می‌شد، با ادوارد راسل – نویسنده و مورخ انگلیسی- که وی نیز به…
وارثانِ تراژدی
رنج‌ها یکسان نیستند، حتی اگر خاستگاه‌شان یکی باشد. و هیچ دو انسانی نخواهند دانست دردِ آن دیگری چه اندازه است حتی اگر هر دو از یک درد در عذاب باشند. با این حال، آدمی سازوکارهای بسیاری برای نمایاندنِ رنج و اندوهِ خویش دست‌وپا کرده؛ از خطوط درهمِ چهره، اشک، صدای غم‌بار و نگاه محزون…
آنچه تن‌آور می‌نمود نسیمی شد و بر باد رفت
یادداشتی درباره‌ی اقتباس سینمایی اخیر از تراژدی مکبث – در میان بسیاری ادیب و مورخ و کارشناس نخبه توافقی نیست که بهترین متن شکسپیر کدام است، با این حال تراژدی هملت، تراژدی مکبث و و اتللو را سه اثر برجسته‌ی وی می‌دانند؛ برخی معتقدند ریچارد سوم و شاه‌لیر هم در کنار این دو قرار می‌گیرند…
تاملات خواب‌آلود
مته، خوابیده روی نیمکت ۱۸۷۵ – اثر پل گوگن – نوشته‌اند بتهوون به رغم بیماری‌های متعددی که از آن‌ها رنج می‌برد شب‌ها هم راحت می‌خوابید و هم منظم: ده شب تا شش صبح. در فرهنگ عامه مشهور است خواب راحت با وجدان آسوده ارتباطی مستقیم دارد و فرض بر این است که آدم‌های شرور از…
وقتی نام، فقط یک کلمه نیست
کلنجار با گذشتهی خویش به بهانه‌ی فیلم “نام کوچک” – فرزند خانواده‌ای معمولی در شهری کوچک که به شغل کارمندیِ پدرش بی‌علاقه است و ترجیح می‌دهد هنرمند شود ممکن است استعداد چندانی نداشته باشد، و با سرخوردگی از واکنش به نقاشی‌های کمابیش معمولی‌اش، تصمیم بگیرد پایه‌گذار تمدنی نو شود؛ البته نه با انقلابی…
کاستن از ژرفای اندوه
در خلوتِ روشن با تو گریسته‌ام برایِ خاطرِ زندگان، احمد شاملو – سوفکل، نمایشنامه‌نویس بلندآوازه‌ی یونان باستان، در جمله‌ای نومیدانه نوشت: “اگر می‌توانستیم شرارت‌ها را با سوگواری درمان کنیم و مردگان را با اشک‌های خویش برخیزانیم، آن‌گاه گریستن ارزشی والاتر از زر می‌یافت”. با این‌وجود آدمی می‌گرید، چه بی‌اراده و چه با تصمیم خویش،…
حسادت هنرمندانه یا هنرمند حسود
در فاصله‌ای دورتر زنی برهنه در پیراهنی قرمز، حواگونه دست به درخت سیب برده‌است. در مقابلش مردی در لباسِ تیره، مدرن و رسمی، بدون چهره و رو به زن، گویی در حال اغوا شدن است. این صحنه‌ی آشکارا “آدم و حوا” وار، پس زمینه‌‌ای بیش نیست؛ نیمی از تابلو نیم‌تنه‌ی مردی است که با چهره‌ای…
در ستایش چای و چای نوشیدن
از دوشس بِدفورد و جرج اُروِل تا محمد قائد و هنری جیمز – افسانه‌ای چینی میگوید حدود ۲۷ قرن پیش از میلاد مسیح، باد برگ‌های چای را به درون ظرفی انداخت که در آن، امپراتورِ وقت عادتا آب را پیش از نوشیدن می‌جوشاند. رنگ و طعمی که برگ‌ها به آب جوشیده دادند امپراتور را خوش…
یک لیوان چای مطبوع / جرج اُروِل
اگر در اولین کتاب آشپزی که به دستتان می‌آید به دنبال “چای” بگردید، احتمالا متوجه خواهید شد که چیزی در این‌باره گفته نشده، یا دستِ بالا چند خطر دستور دم‌دستی خواهید یافت، بدون قاعده‌ای که حاوی نکاتی کلیدی باشد. مورد عجیبی است، نه از آن‌رو که چای یکی از ستون‌های تمدن این سرزمین و نیز…
برتری من و ما بر دیگران
ما سازنده‌ی تاریخ نیستیم، خود، ساخته‌ی تاریخیم. مارتین لوتر کینگ – بیراه نیست اگر بگوییم مسئله‌ی بازپس‌گیری یا اساسا ستاندن حقوق پایمال شده، از ویژگی‌های قرن بیستم و بیست و یکم است. اخیرا و به واسطه‌ی کشته شدن انسانی[۱] در خیابان‌های شهر مینیاپولیس، مسئله‌ی برتری نژادی دوباره تبدیل شد به مهمترین موضوع روز. در…
“دروغ‌گویی” به مثابه‌ی رفتار
با هر دروغی که آدمی میگوید، گویی کرامت خویش به عنوان یک انسان را نابود میکند. ایمانوئل کانت – کانت معتقد بود دروغ گفتن یا راست گفتن به فرد بستگی دارد، انتخابی‌ست آزاد بر پایه‌ی اراده‌ی شخص، انتخابی برآمده از اعتقادات اخلاقی او. برخی معتقدند، سازوکار جهان شاید به آن تمیزی و مرتبی…
در پشیمانی سودی هست یا نیست؟
به روشنی میبینم: دو موقعیت محتمل پیش روست و فرد میتواند این یا آن را انتخاب کند. نظر صادقانهام یا نصیحت دوستانهام این است: این را انجام بدهی یا آن، در هردو صورت پشیمان خواهی شد. سورن کیِرکِگارد – درک این نکته که آیا دیگر جانداران هم بر گذشتهی خویش افسوس میخورند، دستِکم هنوز…
دایناسورهایی که بر سقف راه می‌روند
عنوان بالا به شوخی میماند، اما هر شوخی، بالقوه میتواند رنگ و بویی از واقعیت گرفته باشد. در غاری در فرانسه، دانشمندان فسیلشناس ردِ پای گونه‌ای ناشناخته از دایناسورهای غولپیکر را بر سقف یافتهاند[1]. اگر گذارِ آدمی هراندازه باهوش و تیزبین اما بیاطلاع از موضوع، به آن غار میافتاد، به احتمال بسیار برآمدگی-تورفتگیهای موجود بر…
حق با هیچ‌کس نیست
اغلب مردم دوست دارند بر صحنه‌ی عمومی دیده شوند. حرف هایشان و خودشان نیز جدی گرفته شوند. پیش از این و در دوران پیشامدرن، عده‌ی معدودی از افراد طبقات فوقانی جامعه بخت دیده شدن و جدی گرفته شدن داشتند. هرکسی خود را مخاطب مطبوعات نمی دانست؛ عده ی بسیار معدودی می‌نوشتند و عده‌ی کمی هم…
asadr.info 